باقیات‌الصالحات علامه مصباح

به گزارش کاتنا و به نقل از ایرنا ، مراسم دومین سالگرد ارتحال علامه مجاهد آیت الله محمدتقی مصباح یزدی شنبه نهم دی با عنوان استاد فکر و با پیام رهبر معظم انقلاب در سالن اجلاس سران آغاز شد و معظم له در دیدار با خانواده آیت الله مصباح نکاتی را مطرح کردند؛ نکاتی مانند این که بزرگداشت این فیلسوف اندیشمند و متفکر برجسته یکی از واجبات کارهای حوزه و روحانیت است و بزرگداشت علامه به معنای زنده نگه داشتن جهت‌گیری ایشان و راه ایشان است.

آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان نیز در کنگره استاد فکر از علامه مصباح به عنوان فقیهی برجسته و اثرگذار یاد کرد و او را عمار انقلاب نامید. رئیسی با اشاره به سخنرانی های مصباح در دهه ۷۰ پیش‌ از خطبه‌های نماز جمعه تهران گفت: مرحوم آیت الله مصباح یزدی هم انحرافات را خوب می‌شناخت و هم خوب با آن مبارزه می‌کرد و به همین دلیل او را عمار انقلاب نامیدند. او در حوزه جهاد تبیین بسیار عالی بود و در دشمن‌شناسی و دشمن‌ستیزی چهره‌ای برجسته بود. او نیروها را برای ایستادگی مقابل فتنه و توطئه‌گران بسیج می‌کرد و شناخت زمان و اعلام موضع و سمت‌گیری را به درستی انجام می‌داد.

اما راه علامه و جهت گیری او چه بود؟ رهبر انقلاب، آیت الله مصباح را جامع ویژگی هایی در باب علم فراوان، فکر خوب و نوآور، بیان رسا و واضح، انگیزه‌ی تمام‌نشدنی و بی‌نظیر و همچنین رفتارهای شایسته و سلوک و معرفت و توجّه معنوی دانستند که کمتر می توان این ویژگی ها را در یک نفر پیدا کرد.

در روایتی از پیامبر اکرم (ص) نقل شده که پرونده انسان با مرگ بسته می شود، مگر کسی که کارهای ماندگاری داشته باشد و به قول معروف از خود باقیات الصالحاتی به جا گذارد. اگرچه در این روایت هفت مورد به عنوان کارهای یادگار انسان پس از مرگ نقل شده که برای صاحبش استغفار می کند ولی برای آیت الله مصباح به جز فرزندان صالحی که بعد از خود به یادگار گذاشته و حضرت آیت الله خامنه ای با استناد به نخستین آیه سوره نساء به برکات نسلی علامه اشاره کردند، می توان به آثار علمی ایشان اشاره کرد که به گفته رهبر معظم انقلاب کتاب های آیت الله مصباح بسیار خوب است؛ چه آنچه مربوط به علوم، اخلاقیّات و معنویّات است و برای استفاده‌ عموم قابل بهره برداری است و چه آثار صوتی ایشان.

البته رهبر انقلاب به یادگاران علامه و مدیران موسسه امام خمینی (ره) توصیه کردند که مبادا این یادگارهای کتبی و شفاهی آیت الله مصباح به دست فراموشی سپرده شود و متوقف بماند و لازم است طراوت و تازگی این آثار برای مردم به ویژه نسل جوان و دانشگاهیان و حوزویان حفظ شود و اندیشه های این متفکر و فیلسوف در ذهن و فکر مردم رسوخ کند.

حجت الاسلام حسین مصباح یزدی درباره ویژگی های پدربزرگ خود گفت: یکی از ویژگی های علامه این بود، آن چیزی را که با منطق صحیح و مبانی فکری دقیق می فهمید و بر اساس مبانی دینی برداشت می کرد، آن را به صورت بیانی رسا و واضح مطرح می کرد و هیچ ابایی از بیان حقایق دین نداشت.

وی با اشاره به سخنان رهبر انقلاب درباره ویژگی های آیت الله مصباح گفت: حضرت آیت الله خامنه ای به جمع دو ویژگی در علامه مصباح اشاره داشتند که یکی غیرت دینی بود که همیشه دین برایشان اولویت داشت و ما این موضوع را در زندگی خانوادگی هم می دیدیم. یعنی حرف اولی که برای حاج آقا مهم بود و پای آن می ایستادند دین بود.

این کارشناس مذهبی ادامه داد: به تعبیری می توان گفت اگر کاری هرچند با صد واسطه، جایی از دین را متزلزل می کرد، آیت الله مصباح قاطعانه مقابل آن ایستادگی می کرد؛ چه در زندگی خانوادگی و چه در فضای اجتماعی و سیاسی. البته این غیرت دینی همواره با عقلانیت همراه بود. یعنی اینگونه نبود که ایشان عواقب کار را نسنجند و بررسی نکنند. این ویژگی حاج آقا باعث می شد تا حرف صحیح و منطقی را به صورت صریح و شفاف بیان کنند و طبیعی است که عده ای به دلیل منافع شخصی یا گروهی و حزبی این بیانات و موضع گیری های شفاف را برنتابند.

با این حال عده ای معتقدند مخالفت افراد و گروه ها با برخی افکار و اندیشه های علامه مصباح به دلیل مسائل سیاسی است؛ نه مباحث علمی و فلسفی. حجت الاسلام حمید شهریاری استاد حوزه و دانشگاه در گفت و گو با ایرنا ابتدا تاکید کرد که این سوال را باید از کسانی پرسید که به علامه نقد دارند واگرچه در پرانتز هم گفت که تسلط و اشرافی به تمام نقدهایی که به علامه مصباح شده، ندارد، در ادامه اینگونه پاسخ داد: منشاء بسیاری از اصول مقاومت را که در صحنه های مختلف مشاهده کردیم، حضرت آیت الله مصباح بود و این مسئله برای کسانی که بر محور مقاومت نبودند، خوشایند نبود.

مسائل سیاسی را بر محور عقلانیت تدبیر کنیم

وی افزود: در کشور ما از ابتدا دو خط فکری چپ و راست بوده و معمولا چون جناب آقای مصباح در جناح راست تعریف شدند، افرادی که در جناح چپ بودند، انتقادهایی به ایشان داشتند. من معتقدم باید بر محور عقلانیت مسائل سیاسی را تدبیر کنیم و هرجا کسی که حرف صحیح می زند، تایید کنیم و هر کس حرف نادرستی می زند، نقد کنیم؛ آن هم نقدی عالمانه، منصفانه و مشفقانه.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی اضافه کرد: در واقع، هم باید انصاف را رعایت کنیم و هم دلمان به درد بیاید که چرا یک حرف نادرستی گفته می شود. یعنی مشفق و دلسوز باشیم و تلاش برای اصلاح کارها داشته باشیم و از طرف دیگر یک روش عقلانی داشته باشیم. بعضی نقدهایی که به حاج آقای مصباح می شد، ناشی از خط بازی هایی بود که وجود داشت. درعین حال ممکن است نقدهای دیگری وارد باشد که کسانی که به ایشان نزدیک تر بودند، بهتر می توانند نظر دهند.

در این میان برخی نیز مخالفان نظرات آیت الله مصباح را خلع سلاح کرده و آنان را بدون استدلال و منطق می دانند. حجت الاسلام محسن رهبر مدیر آموزش طرح ولایت گفت: زمانی اصلاح طلبان گفتند، کشتار امام حسین (ع) در روز عاشورا نتیجه خشونت های امیرمومنان (ع) است. وقتی کسی یا فکری شمشیر زدن حضرت علی (ع) را خشونت طلبی معرفی کند، چه انتظاری دارید درباره افکار علامه مصباح که درباره اسلام ناب محمدی (ص) صحبت می کند، نگویند که نظرات علامه مصباح خشونت طلبی است؟

وی افزود: لذا این افراد خواه ناخواه این فکر را به عنوان خشونت طلبی اشاعه می دهند و علامه را به عنوان ترویج دهنده خشونت طلبی معرفی می کنند در حالی که لطیف تر از وجود حضرت علی (ع) نداریم و علامه مصباح و علمایی مانند ایشان به دنبال ترویج اسلام نابی هستند که حضرت امام (ره) بر روی آن تکیه داشتند و نه اسلام آمریکایی ولی گروه هایی مانند برخی اصلاح طلب ها چنین فکری را برنمی تابند.

رهبر وجود نیروهای معتدل را در اصلاح طلبان رد کرد و گفت: گروه های اصلاح طلب، نگاه های تند دارند و هر گونه تفکر و اندیشه ای را که محکوم کنند، برچسب خشونت بر آن می زنند. کمتر کسی را میان آنها می توان به عنوان اصلاح طلب معتدل پیدا کرد. من اصلاح طلبان را کسانی می دانم که نگاه به بیگانه دارند. یعنی این تفکر که باید یک نفر از بیرون بیاید و به ما کمک کند و از طرف دیگر خودمان را نیز تحقیر می کنیم و این دو گام باعث می شود ناامیدی و سیاه نمایی را تشدید کنند و به آن دامن زنند در حالی که رهبر انقلاب تاکید دارند که مردم به آینده امیدوار باشند.

وی معتقد است: اصلاح طلبان در تخطئه نظریات علامه مصباح هیچ استدلال و منطقی ندارند. علامه از کسانی بود که نظراتش بسیار منطقی و مبتنی بر آیات و روایات بود. مثلا مجموعه های قرآنی علامه مصباح از مجموعه های بی نظیر در باره برداشت های قرآنی است. علامه مصباح نگاه شخصی و سلیقه ای نداشت. البته ممکن است در مصادیق سخنانی گفته باشد که برخی بخواهند آن را سوژه کنند ولی کلیات صحبت های ایشان مبتنی بر منطق و آیات و روایات است.