تالاب مره قم از مهمترین آبگیرهای موجود در فلات مرکزی ایران است

محمدحسین بازگیر به مناسبت روز جهانی تالاب‌ها(۱۳ بهمن‌ماه)، بیان داشت: تالاب مره یک تالاب بسیار ارزشمندی بین دریاچه نمک و حوزه سلطان است که نقش بسیار مهمی در اکوسیستم (بوم سازگان) منطقه دارد.

وی افزود: بیشتر تالاب‌هایی که در فلات مرکزی ایران بوده‌است خشک شدند، اما مره هنوز نفسی می‌کشد و تعداد قابل توجهی از پرندگان مهاجر هر سال در مسیر پرواز خود برای زمستان گذرانی،‌ استراحت و تجدید قوا و در مواردی لانه گزینی به آنجا می‌آیند.

وی با اشاره به این که هر سال سرشماری از پرندگان مهاجر در تالاب مره صورت می‌گیرد، ادامه داد: در حال حاضر این تالاب ارزشمند از مسیر تاریخی مهاجرت پرندگان (سیبری تا نیل و برعکس) که قدمت آن بسیار طولانی است، پشتیبانی می‌کند.

بازگیر توضیح داد: در این مسیر تاریخی، پرندگان از سیبری غربی به دریای خزر، سپس به فلات مرکزی ایران و بعد به دجله و فرات و از آن جا به نیل و سپس به اروپا مهاجرت می‌کنند و از آنجا مجدد به سیبری باز می‌گردند.

وی افزود: برآوردها نشان می‌دهد ۱۵ میلیون قطعه از پرندگانی مهاجر در این مسیر از آسمان کشور ما عبور می‌کنند؛ حدود ۲ میلیون قطعه از این پرنده‌ها برای تجدید قوا و استراحت و همچنین زمستان گذرانی روی زمین هم فرود می‌آیند.

وی ادامه داد: خیلی از آبگیرهایی که محل استقرار این پرندگان مهاجر بود به خصوص در فلات مرکزی ایران از بین رفته اما مره هنوز زنده است، بنابراین باید با همه توان مراقب این تالاب مهم بود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست قم گفت: امروز ارزش تالاب مره کمتر از تالاب میانکاله نیست اما متاسفانه این تالاب مهم و زیبا در فلات مرکزی ایران در انزواست و خیلی‌ها آن را نمی‌شناسند و دست اندازی‌های خطرناک به حریم این تالاب و مشکلات زیادی در ورود آب به آن صورت گرفته است.

تالاب‌ها بوم‌سازگان بسیار مهمی هستند

بازگیر در ادامه با اشاره به این که تالاب‌ها به دلایل متعددی برای ما مهم می‌باشند، بیان داشت: تالاب‌ها جزو بوم‌سازگان بسیار مهمی هستند که خدمات بسیار زیادی را ارائه می‌دهند از جمله این که تالاب‌ها به عنوان زیستگاه پرندگان آبزی و کنار آبزی و بسیاری دیگر از جانداران معرفی می‌شوند.

وی افزود: همچنین تالاب‌ها هوای اطراف را تعدیل می‌کنند و نقش زیادی در تنظیم چرخه آب‌ و تقویت سفره‌های زیر زمینی دارند؛ تالاب‌ها علاوه بر داشتن ظرفیت طبیعت گردی، در کنترل محیط زیست، در حمایت از گونه‌ها، در کنترل آلودگی هوا و جلوگیری از سیل نیز تاثیر گذارند.

وی ادامه داد: روز جهانی تالاب‌ها بهانه‌ خوبی است تا یادی کنیم از این موهبت‌های الهی که در اختیار ما قرار گرفته و تلاش کنیم تا بیشتر هوای تالاب‌ها را داشته باشیم، چراکه در صورت آسیب دیدن آن‌ها، محیط زیست و به دنبال آن زندگی ما تحت تاثیر پیامدهای منفی قرار خواهد گرفت.

گفتنی‌است بر اساس تعریف کمیسیون تالاب‌ها، تالاب ناحیه‌ای از مظاهر طبیعی و خدادادی است که در روند پیدایش، خاک آن توسط آب های سطحی و زیرزمینی به صورت اشباع درآمده و در یک دوره کافی و شرایط عادی محیطی تشکیل شده است و دارای توالی زیستی می‌باشد؛ این مجموعه دارای جوامعی از گیاهان و جمعیت‌هایی از جانوران ویژه است که امکان سازگاری در چنین نقاطی را دارند.

دست کم ۶ درصد از مساحت زمین را اکوسیستم‌های تالابی فراگرفته و تالاب‌ها یکی از منابع اصلی تامین آب و غذا برای انسان ها هستند و ایران نیز با دارا بودن ۴۱ نوع از ۴۲ نوع تالاب موجود در دنیا، دارای بیشترین تنوع تالاب در دنیاست.

استان قم بر خلاف تصور بسیاری از مردم که این خطه را استانی کویری، با آب و هوای بسیار نامناسب می‌دانند، دارای اکوسیستم‌های کوهستانی، کوهپایه‌ای و کویری در غرب و شرق استان است که در میان این تنوع آب و هوایی و زیستگاهی، وجود ۶ تالاب فصلی و دائمی خودنمایی می‌کند.

تالاب های استان قم با وسعت حدود ۱۰۰ هزار هکتار، حدود ۱۰ درصد از وسعت جغرافیایی استان را تشکیل داده و بر همین اساس، قم یکی از تالابی ترین استان های کشور و دارای ظرفیت های عظیم زیست محیطی است که همه ساله میزبان دسته های بزرگ پرندگان مهاجر است تا اثبات کند که زیبایی قم تنها در کویر خلاصه نمی شود.

تالاب مره، از تالاب های بسیار ارزشمند کویر مرکزی کشور و در حاشیه کوه مره است که بیش از ۱۰ هزار هکتار وسعت داشته و در کیلومتر ۵۰ جاده قم ـ گرمسار، در دو ضلع شرقی و غربی این جاده پرتردد قرار گرفته است و در هنگام پرآبی درخشش فوق العاده ای در دل کویر دارد.

تالاب حوض سلطان پهنه ای سفید رنگ به وسعت ۳۷ هزار هکتار در شمال شهر قم است که در ضلع شرقی و در کیلومتر ۳۵ آزادراه قم ـ تهران قرار گرفته و از نظر ساختار زمین شناختی، شکل گیری و اکوسیستم از تالاب های کم نظیر در سطح کشور است.

تالاب بهشت معصومه که تنها تالاب دائمی استان قم به شمار می آید، در فاصله سه کیلومتری در شمال شهر قم قرار گرفته است و بیش از پنج هکتار وسعت دارد. این تالاب که مجموعه ای از چشمه های کویری است و با آب باران نیز تغذیه می شود، به دلیل شرایط خاص رویش گیاهی، مملو از نی و گونه های علفی و جلبکی و گونه های خاص آبزیان از جمله آرتمیا است.

تالاب دریاچه نمک در ناحیه شرقی استان قم و در حد فاصل سه استان قم، سمنان و اصفهان قرار گرفته و بزرگترین دریاچه فصلی و فراشور کشور است که حدود ۲۰۰ هزار هکتار وسعت داشته و یک سوم آن در محدوده جغرافیایی استان قم قرار گرفته است و دارای ساختار زمین شناختی کم نظیر شامل پوسته نمکی و حاشیه باتلاقی است.

تالاب غدیر که در جنوب شرقی استان قم و در فاصله اندک از دریاچه نمک و دشت مسیله و در مجاورت منطقه نفتی سراجه قرار گرفته و بیش از ۲ هزار هکتار وسعت دارد، با توجه به تغذیه از سفره های آب زیرزمینی، این روزها به دلیل دست اندازی بیش از حد به منابع آبی و عدم توجه، در حال مرگ و نابودی است.