گام بلند دولت سیزدهم برای ریشه‌کنی ام‌المصائب

به گزارش کاتنا و به نقل از ایرنا ،احیای نهادهای جهادی، از پروژه‌های راهبردی دولت سیزدهم برای به‌ میدان آوردن ظرفیت‌های بالقوه نهادها و سازمان‌هایی‌ست که به‌رغم دارا بودن ظرفیت‌های بسیار در گره‌گشایی از زندگی مردم‌، به دلایلی در چرخه اداره کشور مورد کم‌توجهی‌ قرار گرفته‌ و مغفول مانده‌اند؛ روندی که دولت به موازات دیگر رویکرد مهم خود در اجرای قوانین برزمین‌مانده، به دنبال تغییر در وضع موجود به نفع مردم است. «شورای عالی پشتیبانی سوادآموزی‌» یکی از این نهادهاست‌ که روز گذشته نخستین جلسه آن در دولت سیزدهم و پس از ۶ سال وقفه برگزار شد.

راهی که پیموده شد

«٪۶۸ بزرگسالان هنوز بی‌سواد بودند. تعداد بی‌سوادان عملاً از ۱۳ میلیون نفر به حدود ۱۵ میلیون نفر افزایش یافت. کمتر از ۴۰٪ از کودکان دبستان را تمام کردند. میزان معلم دانش‌آموز در مدارس دولتی بسیار پایین بود. فقط ۶۰ هزار ظرفیت دانشگاهی هر سال برای بالغ بر ۲۹۰ هزار متقاضی وجود داشت و درصد جمعیت دارای تحصیلات عالی از نازل‌ترین موارد در خاورمیانه بود». این توصیفی از شرایط سواد و آموزش در سه سال آخر حکومت پهلوی دوم به قلم نویسنده کتاب «ایران بین دو انقلاب» است؛ آماری که با هیچ شعبده‌بازی سیاسی قابل کتمان نیست و بنیانگذار جمهوری اسلامی در ابتدای انقلاب، آن را مایه شرمساری دانسته و در پیام خود برای تشکیل نهضت سوادآموزی در سال ۱۳۵۸ تصریح کردند: «اکثر افراد کشور ما از نعمت خواندن و نوشتن برخوردار نیستند، چه رسد به آموزش عالی. مایه بسی خجلت است که در کشوری که مهد علم و ادب بوده و در سایه اسلام زندگی می‌کند که طلب علم را فریضه دانسته است، از نوشتن و خواندن محروم باشد. ما باید در برنامه درازمدت فرهنگ وابسته کشورمان را به فرهنگ مستقل و خودکفا تبدیل کنیم و اکنون بدون از دست دادن وقت و بدون تشریفات خسته‌کننده برای مبارزه با بی‌سوادی به‌طور ضربتی و بسیج عمومی قیام کنیم تا ان‌شاء‌الله در آینده نزدیک هر کسی خواندن و نوشتن ابتدایی را آموخته باشد».

نهضت سوادآموزی و نهادهای زیرمجموعه آن در کنار وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و علوم و… برای نجات مردم ایران از تاریکیِ بی‌سوادی تشکیل شدند و شورای عالی پشتیبانی سوادآموزی یکی از زیرمجموعه‌های نهاد انقلابی نهضت سوادآموزی است؛ نهادی که سال ۱۳۶۶ از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی مأموریت یافت مهمترین نیازها و پیش‌شرط‌های سوادآموزی و نیز چالش‌ها و مشکلات پیش‌ِ روی این موضوع را رفع و در مسیر سامان‌بخشی به شرایط تحصیل و سواد در جامعه حرکت کند.

براساس بند سومِ ۲۹۳مین مصوبه‌ی شورای انقلاب فرهنگی در تاریخ ۱۶ اسفند ۶۶، وزیر آموزش و پرورش، سرپرست نهضت سوادآموزی، نماینده امام خمینی (ره) در نهضت، نخست‌وزیر، وزیر فرهنگ و آموزش عالی، سرپرست صداوسیما، وزیر جهاد سازندگی و وزیر کشور عضو این نهاد هستند و پس از تغییر قانون اساسی و حذف پست نخست‌وزیری، رئیس‌جمهور یا معاون اول وی در جلسات این تشکل حضور می‌یابند.

تشکیل جلسات این شورا با فراز و نشیب‌هایی در دولت‌های مختلف روبه‌رو بوده و گاهی به دلایلی خاص یا تشکیل نشده، یا در سطح معاونان و مدیران وزارتخانه‌ها تشکیل شده که در عمل چندان اثرگذار نبوده است؛ این درحالی‌ست که شورای عالی پشتیبانی آموزش، به‌عنوان بالاترین مقام سیاست‌گذاری و راهبری فعالیت‌های سوادآموزی در کشور موظف است از تمام توان اجرایی دستگاه‌های دولتی و حتی سازمان‌های غیردولتی و تشکل‌های مردم‌نهاد در سراسر ایران اسلامی به‌منظور تسریع برنامه‌های آموزشی و سوادآموزی در کشور استفاده کند.

دولت مردم و ضرورت نوآوری در سوادآموزی

بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار بی‌سواد مطلق بین سنینِ ۱۰ تا ۴۹ سال در کشور وجود دارد و این یعنی نهادها و سازمان‌هایی که با هدف ریشه‌کنیِ مطلقِ بی‌سوادی فعالیت کرده و می‌کنند، نیازمند تغییر و اصلاحِ رویه‌ها هستند؛ موضوعی که معاون اول رئیس‌جمهور هم در جلسه روز پنجشنبه (۲۹ دی) شورای عالی پشتیبانی سوادآموزی به آن اشاره و تصریح کرده است: «با وجود تلاش‌های نهضت سوادآموزی در طول ۴۰ سال گذشته و رسیدن به آمار بالای ۹۰ درصد سوادآموز در کشور، به دلیل برخی تعارض‌ها در شاخص‌ها، تلاش‌های نهضت سوادآموزی در طول سالیانِ گذشته به خوبی دیده نشده که باید با بروزرسانی این شاخص‌ها و برنامه‌های سوادآموزی در راستای ارتقای رتبه ایران در سطح کشورهای جهان گام برداریم».

دیده نشدن تلاش‌های نهضت سوادآموزی که در سخنان «محمد مخبر» هم مورد اشاره قرار گرفته است، دلایل مختلفی دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها کم‌توجهی‌های پیشین به اهمیت این مسأله در توسعه کشور است؛ نشانه‌ واضح این بی‌اعتنایی هم عدم حضور بالاترین مقام مسئول برای برگزاری جلسات شورای عالی پشتیبانی سوادآموزی، یعنی رئیس‌جمهور و معاون اول وی در نشست‌های این شورا در ۶ سال گذشته بوده است.

دولت سیزدهم اما مصمم است این نهاد را بار دیگر به عرصه فعالیت سودمند و هدفمند خود بازگرداند و گرچه راه رسیدن به مقصد طولانی است اما معاون اول رئیس‌جمهور، نخستین گام آن را با تشکیل جلسه شورای عالی پشتیبانی سوادآموزی و مشخص و موظف کردن دستگاه‌ها برای انجام مسئولیت‌ها برداشت.

این گام‌ها اما چگونه ادامه خواهند یافت؟ آیا امکان به حداقل رساندن تعداد بی‌سوادان در کشور وجود دارد؟ برنامه دولت سیزدهم در این زمینه چیست؟ این پرسش‌ها گرچه نیازمند تبیین بیشتر نقشه راه است، اما به‌صورت خلاصه می‌توان از خلال سخنان مخبر هم به آنها پاسخ‌هایی روشن داد.

معاون اول رئیس‌جمهور، بی‌سوادی را «ام‌المصائب» کشور دانست و این نشان می‌دهد که صورت مسأله برای دولتمردان، درست صورتبندی شده است. واقعیت آن است که در جهان پیچیده کنونی، سواد مرسوم و تعریف‌شده هم تا حد زیادی از شتاب تغییرات علمی و تکنولوژی‌ها عقب مانده است و این موضوع زمانی برای یک کشور بغرنج‌تر می‌شود که به این عقب‌ماندگی، بی‌سوادیِ مطلق هم اضافه شود. درک این مهم که همه مردم ایران باید به حداقلی از سواد مورد نیاز برای زیستن در این جهان مجهز شوند، می‌تواند آغاز مسیری باشد که کشور را به شاخص‌های جهانی نزدیک و رتبه ایران را در این زمینه ارتقا بخشد.

به گفته مخبر، «در اقصی نقاط ایران کودکان مستعدی هستند که به دلایل مختلف موفق به ادامه تحصیل نیستند اما با شکوفا شدن استعدادها و فراهم شدن زمینه‌های تحصیلی، آنها می‌توانند تبدیل به یک استعداد درخشان برای خود و کشور شوند؛ شکوفا شدن این استعدادها گرچه زمان‌بر، هزینه‌بر و نیازمند نگاهی کارشناسی و دقیق است، اما دولت، این مهم را مسئولیت خود می‌داند و در این راستا گام برمی‌دارد».

تشکیل مجدد نشست‌های شورای عالی پشتیبانی سوادآموزی و در واقع احیای آن در دولت سیزدهم پس از سال‌ها وقفه، تخصیص حداکثری بودجه نهضت سوادآموزی و نیز نگاه ویژه به بازماندگان از تحصیل و بی‌سوادان در تدوین بودجه سال آینده و برنامه هفتم توسعه از مهمترین محورهایی است که دولت در دستور کار دارد تا طرحی نو در عرصه مبارزه با ام‌المصائب بی‌سوادی بیاندازد؛ طرحی که در همه نهادهای انقلابی نیازمند اجرا شدن و مورد تأکید رهبر معظم انقلاب هم است. رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب که خود، طرح تازه‌ای برای پیشبرد آرمان‌های انقلاب اسلامی است، بر اهمیت نگاهی نو به نهادهای مسئول در حوزه‌های اجرایی از یک‌سو و مسئولیت آن‌ها از سوی دیگر تأکید کردند. نوگرایی در اجرا می‌تواند نهادهای کارآمد قدیمی را به پیشران‌های توسعه کشور تبدیل کند و دولت سیزدهم که با شعار ایران قوی شکل گرفته و علم و فناوری را از پایه‌ها و ابزار رسیدن به این اقتدار می‌داند، در این زمینه مصمم است.

بسترهای ایجاد این طرح نو هم در همین نشست معاون اول رئیس‌جمهور مورد ارزیابی قرار گرفت. آنجا که تأکید شد برای این فرآیند طولانی به سامانه‌ای متمرکز و برخط برای شناسایی بازماندگان از تحصیل نیاز است که آموزش و پرورش سامانه یکپارچه دانش‌آموزی و طرح شهید محمودوند را اجرایی کرده و بازماندگان از تحصیل را به تفکیک استان و ۷۲۹ منطقه آموزشی شناسایی کرده است؛ همچنین کودکان ۶ تا ۱۱ سال ابتدایی بازمانده از تحصیل به‌صورت چهره‌به‌چهره شناسایی و در سامانه ثبت شده‌اند تا مراحل آغاز دوره‌های تحصیلی برای این جمعیت برای پوشش کلاس اول و دوره‌های تحصیلی بالاتر ایجاد شود. به منظور تکمیل بانک اطلاعاتی مورد نیاز برای برنامه‌ریزی هدفمند در این زمینه نیز، تمامی دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها ملزم به ارائه اطلاعات سازمان‌ها و نهادهای خود در این زمینه به نهضت سوادآموزی شدند.

مخبر علاوه بر صدور فرمان طراحی گام دوم سوادآموزی در کشور، استانداران استان‌های هدف را هم موظف به برگزاری منظم جلسات شورای‌ عالی پشتیبانی آموزش کرد و از شتاب‌بخشی به سوادآموزی به‌عنوان یکی از مسائل محوری در دور دوم سفرهای استانی رئیس‌جمهور یاد کرد. طرح دیگر در مسیر ریشه‌کنی مطلقِ بی‌سوادی در کشور، بهره‌گیری از بازنشستگان، دانش‌آموزان، خَیّرین و داوطلبان، در زیست‌بوم جدید نهضت سوادآموزی است تا بتوان از ظرفیت‌های موجود میان این قشر هم حداکثر بهره را بُرد؛ این پازل را می‌توان با خبرهای خوش «یوسف نوری» وزیر آموزش و پرورش از اقدامات نهضت سوادآموزی کامل کرد که از راه‌اندازی قریب‌الوقوع «مدرسه مجازی ایرانیان» با بهره‌گیری از الگوهای نوین آموزش مجازی برای دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل و برنامه سازمان نهضت سوادآموزی برای سه پایه تحصیلی دوره سوادآموزی، دوره انتقال و دوره تحکیم و فعالیت‌های پیشِ روی نهضت سوادآموزی در قالب مدرسه‌محور و شتاب‌بخشی به سوادآموزی استان‌های با جمعیت بالای بی‌سوادی خبر داد.