لزوم توجه به کارآفرینی و توسعه اشتغال پایدار با رویکرد زیست‌بومی در استان قم

زیست‌بوم اشتغال استان قم مجموعه‌ای از عوامل انسانی، نهادی، محیطی، فرهنگی و اقتصادی است که در تعامل با یکدیگر، زمینه‌ساز شکل‌گیری، رشد و پایداری کسب‌وکارها می‌شوند. استان قم به‌واسطه ویژگی‌های زیر، دارای ظرفیت‌های ویژه‌ای برای توسعه اشتغال است:
1. جایگاه مذهبی و فرهنگی: قم به‌عنوان خاستگاه حوزه‌های علمیه و پایتخت فرهنگی-دینی ایران، دارای ظرفیت بالایی در زمینه گردشگری مذهبی، نشر دیجیتال، صنایع خلاق و خدمات فرهنگی است.
2. موقعیت جغرافیایی ممتاز: قرار گرفتن در مسیر شاه‌راه مواصلاتی کشور، نزدیکی به پایتخت و دسترسی به بازارهای بزرگ، این استان را به قطب مناسبی برای لجستیک، توزیع و تجارت تبدیل کرده است.
3. نیروی انسانی جوان و تحصیل‌کرده: وجود دانشگاه‌ها، مراکز علمی و حوزه‌های علمیه، بستری مستعد برای رشد کارآفرینی دانشی و نوآورانه فراهم آورده است.
4. ظرفیت صنایع کوچک و متوسط: شهرک‌های صنعتی و خوشه‌های تولیدی قم، به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند چرم، کفش، زیورآلات مذهبی، بسته‌بندی، فرش ماشینی و مواد غذایی، قابلیت بالایی برای اشتغال‌زایی دارند.
چالش‌های موجود در مسیر اشتغال پایدار قم
با وجود مزیت‌ها، استان قم در سال‌های اخیر با موانع مهمی در حوزه اشتغال روبرو بوده است:
– نرخ بیکاری جوانان و فارغ‌التحصیلان بالا
– وابستگی بخش قابل توجهی از اقتصاد استان به منابع غیرفعال مانند مسافرت‌های مذهبی
– ضعف در فرهنگ کارآفرینی، به‌ویژه در میان نیروهای جوان
– محدودیت در دسترسی به منابع مالی و بازار برای کسب‌وکارهای نوپا
– تمرکز بالای اشتغال در بخش خدمات با سهم پایین صنعت و کشاورزی نوین

لزوم تغییر رویکرد به سمت کارآفرینی زیست‌بومی
در شرایط کنونی، توسعه اشتغال پایدار در قم تنها با نگاه سنتی و متمرکز بر مشاغل دولتی یا موقت امکان‌پذیر نیست. آنچه نیاز است، تغییر نگاه از “ایجاد شغل صرف” به “توانمندسازی برای خلق شغل” است. در این مسیر، رویکرد زیست‌بوم کارآفرینی با در نظر گرفتن ویژگی‌های فرهنگی، مذهبی، اجتماعی و اقتصادی استان، می‌تواند بستری مناسب برای رشد مشاغل نوآورانه، فناورانه و بومی‌سازی‌شده فراهم آورد.
راهکارهای پیشنهادی برای توسعه اشتغال در استان قم
1. توانمندسازی مهارتی جوانان: تقویت مهارت‌های نرم، تخصصی، کارآفرینی و فناورانه از طریق آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای، مهارت‌افزایی دانشگاهی و مهارت‌آموزی حین کار.
2. ایجاد مراکز نوآوری و کافه‌های کارآفرینی: راه‌اندازی کافه‌های کارآفرینی، مراکز رشد و فضاهای اشتراکی برای هدایت ایده‌ها و شبکه‌سازی میان کارآفرینان.
3. توسعه اکوسیستم کسب‌وکارهای کوچک: حمایت مالی، بیمه‌ای و حقوقی از کسب‌وکارهای خانگی، مشاغل خرد و بنگاه‌های دانش‌بنیان.
4. توسعه خوشه‌های صنعتی بومی‌محور: فعال‌سازی ظرفیت‌های صنعتی همچون چرم، فرش، زیورآلات مذهبی و بسته‌بندی محصولات بومی.
5. گردشگری اشتغال‌آفرین: فعال‌سازی بخش‌های مغفول‌مانده گردشگری مذهبی، سلامت، تاریخی و علمی با رویکرد اشتغال‌محور.
6. نقش‌آفرینی نهادهای حمایتی: ارتقاء عملکرد نهادهایی مانند اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حمایت از کارآفرینان، مشاوران شغلی، تعاونی‌ها و طرح‌های اشتغال‌زایی بومی.

استان قم به‌رغم محدودیت‌های سرزمینی و برخی چالش‌های اقتصادی، با بهره‌گیری از ظرفیت زیست‌بومی خود و توسعه نظام‌مند فرهنگ کارآفرینی، می‌تواند به الگویی موفق از اشتغال پایدار در کشور بدل شود. لازمه این مسیر، هم‌افزایی نهادهای دولتی، بخش خصوصی، مراکز علمی و سرمایه‌گذاران برای توانمندسازی نیروی انسانی، تسهیل فضای کسب‌وکار و حمایت از خلاقیت‌های جوانان استان است.

مهدی گلپایگانی
مدیرمسئول پایگاه خبری کار تلاش تولید
و پایگاه خبری کاریابان ایران