توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی در خط پایان؛ بدون برجام و بدون توتال

فاز ۱۱ پارس جنوبی از بزرگترین پروژه‌های گازی کشور محسوب می‌شود که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم، به امید واهی واگذاری آن به شرکت توتال فرانسه به شرکت‌های داخلی داده نشد. نهایتا هم توتال فرانسه با اشاره دولت آمریکا از این پروژه کنار رفت تا بیژن زنگنه وزیر نفت دولت گذشته بدون یک درصد پیشرفت، این فاز را به جواد اوجی در دولت سیزدهم تحویل دهد.

توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی، به‌عنوان آخرین فاز دریایی این میدان مشترک، به حدود ۲۰ سال قبل باز می‌گردد. در آن زمان این فاز در کنار فاز ۱۲ برای اجرای برنامه‌های مایع‌سازی گاز طبیعی در نظر گرفته شده بود و مذاکرات برای برداشت گاز از این بخش از میدان با شرکت‌های خارجی در جریان بود.

در آن زمان، شرکت‌های ایرانی به‌عنوان پیمانکارانی در کنار شرکت‌های خارجی حضور داشتند. فاز ۱۱ اما در پیچ و خم این سال‌ها هیچ‌گاه به‌ سرانجام نرسید و تنها در چند قرارداد بین شرکت‌های ایرانی و خارجی دست به دست شد.

ابتدا در سال ۸۳ توتال فرانسه و پتروناس مالزی توسعه این فاز را به‌عهده گرفتند. با خروج این شرکت‌ها، پای چینی‌ها به توسعه پارس جنوبی باز شد، اما آنها نیز در این فاز ماندنی نبودند و سرانجام در سال ۹۲ پتروپارس عهده‌دار توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی شد.

توقف پروژه‌ به امید توتال

در دولت یازدهم دوباره نگاه‌ها از توان شرکت‌های ایرانی به سمت شرکت‌های خارجی رفت. توتال دوباره به میز مذاکره برگشت و این بار شرکت سی‌ان‌پی‌سی‌آی چین نیز همراهی‌اش می‌کرد. پتروپارس هم به‌عنوان شریک ایرانی در کنار آنها قرار داشت.

بعد از چند ماه مذاکره، سرانجام در تیرماه سال ۹۶، قرارداد توسعه فاز ۱۱ البته با هدف فشارافزایی از این میدان مشترک با این کنسرسیوم امضا شد.

بیژن زنگنه وزیر نفت دولت روحانی، این قرارداد را سبب تقویت اسلام می‌دانست.

در تیرماه ۱۳۹۶ حسن روحانی، رئیس جمهور وقت، در اقدامی عجیب با مدیرعامل توتال دیدار کرد. روحانی در آن دیدار گفت: قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی نه تنها یک قرارداد اقتصادی، بلکه یک همکاری مهم در انتقال تجربیات علمی، فناوری و مدیریتی خواهد بود.

البته توتال یک سال بعد قرارداد را نیمه‌کاره رها کرد و هیچ فناوری نیز به ایران نداد.

کمتر از یک سال از امضای این قرارداد آمریکا از برجام خارج شد و تحریم‌ها به صنعت نفت کشور برگشت. ابتدا توتال از این قرارداد رفت و چند ماه بعد نیز شرکت چینی این قرارداد را ترک کرد تا دوباره توسعه فاز ۱۱ به عنوان اولویتی فراموش‌شده باشد.

دولت سیزدهم، تکیه بر توان داخلی

با روی کار آمدن دولت سیزدهم، استفاده از توان شرکت‌های ایرانی در دستو کار قرار گرفت و پتروپارس به‌عنوان شرکت اکتشاف و تولید ایرانی عهده‌دار توسعه فاز ۱۱ شد؛ فازی که به دو سکو برای تولید ۵۶ میلیون مترمکعب گاز در روز نیاز دارد، اما ساخت سکو حدود پنج سال زمان می‌برد و با توجه به این موضوع، ابتکار جدیدی در شرکت ملی نفت ایران مطرح شد؛ جابه‌جایی یکی از سکوهای فاز ۱۲ که تولید آن دیگر اقتصادی نبود و نصب آن در موقعیت فاز ۱۱ تا برداشت گاز از این فاز با سرعت بیشتری همراه باشد.

آذرماه پارسال سکوی ۱۲C از موقعیت خود جدا شد تا با تکمیل حفاری چهار حلقه چاه، این سکو امروز هفتم تیرماه در موقعیت فاز ۱۱ نصب شود و آماده تولید گاز و جبران بخشی از ناترازی در زمستان باشد.

در فاز اولیه برداشت از این میدان که با نصب این سکو انجام شد، تولید گاز به ۱۵ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید و پیش‌بینی می‌شود با ساخت و نصب سکوی بعدی و حفاری چاه‌ها، تکمیل فاز ۱۱ که گامی مهم برای کشور در راستای دستیابی به استقلال انرژی و ثبات ژئوپلیتیکی است، ظرفیت تولید گاز پارس جنوبی به‌طور خیره‌کننده‌ای افزایش یابد.

با تکمیل این فاز و نصب سکوی دوم که البته در حال ساخت است، این طرح روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز، ۵۰ هزار بشکه میعانات گازی و ۷۵۰ تن گوگرد در روز تولید خواهد کرد که این خروجی به تأمین نیازهای مصرف داخلی ایران و کمک به ظهور کشور به عنوان یک صادرکننده مهم منطقه‌ای کمک خواهد کرد.

مزایای اقتصادی تکمیل فاز ۱۱ نیز بسیار زیاد است. تخمین زده می‌شود این پروژه تا ۱۰ هزار شغل ایجاد کند و ۲۰ میلیارد دلار درآمد برای ایران به همراه داشته باشد. افزون بر این، این پروژه همچنین به احیای بخش نفت و گاز ایران که در طول سال‌ها به‌دلیل تحریم‌ها و سرمایه‌گذاری کم با مشکل روبه‌رو شده است، کمک خواهد کرد.