پژوهشگران برای انجام پژوهشی کاربردی باید مورد حمایت مادی و معنوی قرار گیرند

به گزارشکاتنا و به نقل از ایرنا، در جهان امروز پیشرفت و توسعه حاصل علم و دانایی است که با تحقیق و پژوهش به دست می‌آید؛ در واقع پژوهش در هر سطحی که انجام شود، منبع مناسبی برای تولید علم و اساسی ترین ارکان پیشرفت هر کشور است.

از سوی دیگر، موفقیت در تمام سطوح علمی و پیشرفت در صنایع مختلف به نوع فعالیت‌های پژوهشی وابسته است؛ بنابراین طرح‌های پژوهشی باید از نوع کاربردی باشد تا علاوه بر شناسایی مسائل و مشکلات، راهکاری برای رفع مشکل ارایه دهد.

بنابراین برای کاربردی بودن فعالیت‌های پژوهشی و همچنین جلوگیری از تکرار در امر تحقیق، باید حمایت‌های مناسبی از پژوهشگران صورت گیرد و در این راستا مرکزی مجهز و جامع با تمام امکانات در اختیار پژوهشگران قرار گیرد.

خبرنگار ایرنا به مناسبت فرارسیدن روز ملی پژوهش با سه نفر از فعالان این بخش در حوزه علوم انسانی و آموزش گفت وگو کرده است؛ در این گفت و گو پژوهشگران نظرات خود را پیرامون پژوهش و مشکلات پیش روی فعالان این حوزه بیان کرده اند.

پژوهش باید مساله محور باشد

یکی از پژوهشگران برتر قم در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، بیان کرد: پژوهش و پژوهشگر دو مفهوم همبسته به هم هستند، اما عوامل زیادی باعث می‌شود این همبستگی کم شود.

مجید سلیمانی که در مقطع ابتدایی تدریس می‌کند، افزود: در واقع برخی پژوهشگرها پژوهش انجام نمی‌دهند و کارهای پژوهشی آن‌ها سوگیری دارد که دلایل عمده این سوگیری سخت‌گیری‌های پیش رو برای دستیابی به جامعه مورد پژوهش است.

وی تصریح کرد: توجه به کمیت(تعداد مقاله‌ها) در مقابل کیفیت در مراجع ارزیابی‌کننده، فقدان انگیزه حاصل از عدم حمایت مالی از پژوهشگران، اجبار به پژوهش در تحصیلات تکمیلی و فریبکاری پژوهشی از دیگر دلایل سوگیری برخی پژوهشگران است.

وی که دارای دکترای روانشناسی تربیتی است، تاکید کرد: پژوهش باید مبتنی بر مساله باشد، یعنی پژوهشگر زمانی دنبال پژوهش باشد که برایش سوالی پیش بیاید و به دنبال پاسخ‌دهی به آن باشد.

سلیمانی با بیان این‌که برخی پژوهشگرها به دنبال پژوهش برای پژوهش هستند، نه پژوهش برای پاسخ به مساله، بیان کرد: این دسته از پژوهشگران به دنبال افزایش تعداد مقالات و طرح‌های خود از لحاظ کمی هستند و بعضا نتایج پژوهش‌ها از قبل مشخص است و نیازی به این‌گونه پژوهش‌ها نیست.

به گفته وی، در این‌گونه موارد مساله ای وجود نداشته و یا اگر وجود داشته پاسخ به آن داده شده است(یا پاسخ بسیار نزدیک)؛ از سوی دیگر بعضا مشاهده می‌شود برخی پژوهش‌ها تکراری هستند، از همه جهات! و در مجامع علمی و نشریات معتبر ارائه و پذیرش می‌شوند.

وی با اشاره به این‌که پژوهش باید مساله محور باشد، روش، داده کمی و کیفی، یافته و نتیجه‌گیری داشته باشد، تاکید کرد: پژوهشگر باید پژوهش را وسیله‌ای برای پاسخ به سوال بی‌پاسخ بداند و تا سوالی در ذهنشان ایجاد نشده و مساله ای ذهنشان را درگیر نکرده، به دنبال پژوهش نباشد.

این پژوهشگر با تاکید بر این‌که دو مساله مهم در پژوهش وجود مساله و تبیین پاسخ (نتیجه‌گیری) است، تصریح کرد: پژوهشگر نیاز به فراغت بال دارد، باید بر پژوهش متمرکز باشد و دغدغه دیگری نداشته باشد که راهکار تحقق این موارد حمایت مادی و معنوی از پژوهشگر است.

وی افزود: پژوهشگر نیاز دارد تلاشش در راستای پژوهشی که انجام می‌دهد دیده شود، پژوهشش به عمل برسد و کاربردی باشد؛ مورد توجه قرار بگیرد تا انگیزه داشته باشد؛ از پژوهش وی استفاده شود نه این‌که در سایت‌ها و کتابخانه‌ها خاک بخورد و یا در نهایت یک تقدیر فرمالیته از وی شود.

وی همچنین با بیان این‌که امکانات برای پژوهش و پژوهشگر در قم متوسط است، گفت: نیاز به مکانی با کتابخانه مجهز و مدرن و همچنین سایت با حمایت دولتی برای دسترسی به منابع به‌روز غیر از دانشگاه‌ها که ظرفیت محدود دارند و از لحاظ پذیرش پژوهشگرها محدودیت‌هایی اعمال می‌کنند، داریم.

سلیمانی افزود: از مسوولان دولتی، مراکز، موسسات و نهادهای ذیربط انتظار می‌رود سخت‌گیری‌های غیرسازنده و ایجاد موانع نکنند و با تشویق پژوهشگر انگیزه سازی کنند و منابعی که در اختیار دارند در دسترس پژوهشگران بگذارند.

دارا بودن انگیزه مهم‌ترین پیش‌نیاز پژوهشگران است

یکی دیگر از پژوهشگران برتر قم به خبرنگار ایرنا گفت: شاخص‌ترین ویژگی پژوهش متناسب و واقعی بودن آن با مخاطبان جامعه است و در نهایت کاربردی بودن است، نه فقط محدود به مکتوبات باشد.

حمیدرضا جلیلی افزود: پژوهشگران باید با شناخت آسیب‌های مرتبط به حوزه تخصصی و ارائه نتایج پژوهش‌ها، در راستای عملیاتی نمودن آن در جامعه تلاش کنند.

وی با تاکید بر این‌که داشتن انگیزه از مهم‌ترین پیش‌نیازهای پژوهشگران است، تصریح کرد: حمایت‌های مادی و معنوی از این حوزه باید در طول سال توسط مسوولان تداوم داشته باشد و فقط به هفته پژوهش خلاصه نشود.

وی که دارای دکترای مدیریت ورزشی و مدرس در هنرستان فنی، دانشگاه قم، علمی کاربردی و پیام نور است، بیان کرد: در استان قم در حوزه تربیت‌بدنی و ورزش کتابخانه تخصصی جامع و به‌روز و همچنین آزمایشگاه تخصصی وجود ندارد.

جلیلی مشکلات مالی را از مهم‌ترین مسائل در حوزه پژوهش عنوان کرد و افزود: حمایت مالی در حوزه پژوهش بسیار کم و فرآیند پرداخت‌ها طولانی و در پایان کار هست.

پژوهش باید از بطن فکر و اندیشه اقدام پژوه نشات گیرد

یکی دیگر از پژوهشگران برتر استان قم نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، افزود: اقدام پژوهی یا پژوهش باید از طریق تحقیقات و بررسی مساله مورد نظر صورت گیرد، ولی برخی پژوهشگران از طریق کپی‌برداری صرفا برای گرفتن تقدیرنامه پژوهش می‌کنند که بی‌اعتبار است.

زهرا رمضانی با تاکید بر این‌که اقدام پژوهی باید از بطن فکر و اندیشه اقدام پژوه نشات گیرد نه از کپی و اینترنت، اضافه کرد: این‌که خود فرد یا معلم با مساله ای درگیر تحقیق می‌شود و دنبال راهکار می‌گردد تا دانش‌آموز را از مساله و صورت مساله به چالش بکشاند و در محیط کار و مدرسه بررسی و اصلاح می‌کند، می‌تواند به روند پژوهش ارتقا بخشد.

وی که مدیر یکی از مدارس ابتدایی قم است، با اشاره به نیاز پژوهشگران به مرکزی جامع برای تحقیق و پژوهش، ادامه داد: پژوهش پشتیبان می‌خواهد و هرکس خواست پژوهشی انجام دهد باید از سازمان‌ها و ارگان‌هایی که بودجه دارند، پشتیبانی شود.

رمضانی به پژوهشگران توصیه کرد: در راه پژوهش قدم بردارند نه در راه صرفا اقدام پژوهی.

۱۹ تا ۲۵ آذرماه امسال هفته «پژوهش و فناوری» نام‌گذاری شده است.

هفته پژوهش بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توسط شورای فرهنگ عمومی کشور به جهت گسترش فرهنگ تحقیق و پژوهش در جامعه نام‌گذاری شد و از سال ۱۳۷۹ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در اقدامی چهارمین هفته آذرماه را «هفته پژوهش» نامید و پس از سال ۱۳۸۴ این عنوان به «هفته پژوهش و فناوری» تغییر نام داد.