پای ایران به دروازه مدار ۳۶ هزار کیلومتری زمین باز شد/ پدیدار شدن طلیعه دستیابی به ژئو

در نخستین ساعات بامداد امروز (یکشنبه هشتم بهمن ماه) ماهواره‌بر سیمرغ وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح سه ماهواره «مهدا»، «کیهان۲» و «هاتف ۱» را با موفقیت در مدار بیضوی با ارتفاع حضیض ۴۵۰ کیلومتر و ارتفاع اوج ۱۱۱۰ کیلومتری زمین تزریق کرد تا به این ترتیب در یازدهمین پرتاب فضایی در دولت سیزدهم، نخستین پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ که منجر به تزریق موفق ماهواره به مدار می‌شود رقم بخورد.

** گام نخست ایران برای دستیابی به مدار ژئو

نخستین ویژگی پرتاب روز جاری را باید در تمایز مداری این پرتاب نسبت به دیگر پرتاب‌ها جستجو کرد؛ به طوریکه پرتاب‌های فضایی که تا به امروز انجام شده است همه با هدف دستیابی به مدارهای دایروی زمین در ارتفاع ۴۰۰ تا ۷۵۰ کیلومتری زمین صورت گرفته در حالی که در پرتاب سیمرغ، شاهد دستیابی به مدار بیضی‌شکل زمین برای نخستین بار هستیم.

دستیابی به مدار بیضوی با کمینه ارتفاع ۴۵۰ کیلومتر و بیشینه ارتفاع ۱۱۱۰ کیلومتر از آنجا اهمیت دارد که می‌توان آن را گام نخست جمهوری اسلامی ایران برای دستیابی به مدار انتقالی زمین‌ایستا یا GTO و به دنبال آن دستیابی به مدار زمین آهنگ زمین GEO یا همان مدار ۳۶ هزار کیلومتری زمین عنوان کرد.

مدار GTO مداری بیضی شکل است که از آن برای رسیدن به مدار زمین‌آهنگ زمین استفاده می‌شود چراکه با استفاده از ویژگی‌های این مدار می‌توان با کمترین مصرف انرژی ماهواره‌ها را به مدارهای دیگری مانند مدار GEO جابجا کرد.

** تزریق همزمان چندماهواره برای نخستین‌بار

از دیگر ویژگی‌های یازدهمین پرتاب فضایی در دولت سیزدهم، تزریق همزمان چند ماهواره در مدار با یک پرتاب است که این اقدام نیز برای نخستین‌بار به صورت موفق در کشورمان صورت گرفت و ماهواره‌بر سیمرغ با استفاده از ماژول تزریق همزمان موفق به تزریق ۳ ماهواره به صورت همزمان در مدار شد.

این ویژگی از آنجا حائز اهمیت است که امروز به دلیل فراگیر شدن صنعت ساخت ماهواره در جهان، در بسیاری از دانشگاه‌ها و حتی مدارس نیز ماهواره‌هایی با ابعاد کوچک توسط گروه‌های دانشجویی ساخته می‌شود که به جهت مقرون به صرفه‌شدن هزینه‌های پرتاب، سیستم تزریق چندگانه ماهواره در مدار می‌تواند منجر به فراگیر شدن استفاده از ماهواره‌های دانشگاهی در کشور شود.

** آزمون فضایی فناوری‌های نوین ماهواره

در پرتاب اخیر سه ماهواره «مهدا»، «کیهان۲» و «هاتف ۱» در مدار قرار گرفتند که هر کدام از این ماهواره‌ها حائز ویژگی‌های خاص خود هستند.

ماهواره «مهدا» ماهواره‌ای از نوع تحقیقاتی با جرم ۳۲ کیلوگرم است که توسط پژوهشگاه فضایی ایران ساخته شده است و به منظور آزمایش زیرسامانه‌های توسعه یافته ماهواره‌ای برای کاربری در ماهواره‌های بعدی و توسعه فناوری ساخت ماهواره در کشور طراحی و ساخته شده است.

ماموریت اصلی این ماهواره، بررسی صحت عملکرد ماهواره‌ بر سیمرغ در تزریق چندگانه محموله‌های فضایی در مدار پایین زمین و ارزیابی عملکرد برخی از طراحی‌های جدید و قابلیت اطمینان فناوری‌های بومی در فضا است.

دیگر ماهواره پرتاب شده، «کیهان ۲» نام دارد که این ماهواره توسط صنایع الکترونیک وزارت دفاع (صاایران) ساخته شده و کاربری آن تست سامانه‌های موقعیت‌یابی فضاپایه است. ماهواره «کیهان ۲» در رده نانوماهواره‌ها طبقه‌بندی می‌شود و ۱۰ کیلوگرم وزن دارد.

سومین ماهواره پرتاب شده توسط سیمرغ، «هاتف-۱» است که این ماهواره نیز مانند ماهواره «کیهان-۲» با ۱۰ کیلوگرم وزن در رده نانوماهواره‌ها دسته‌بندی می‌شود و توسط صنایع الکترونیک وزارت دفاع (صاایران) طراحی و ساخته شده است و کارکرد آن اثبات فناوری‌های مخابراتی باند باریک ماهواره با کاربرد اینترنت اشیاء است که به منظور توسعه فناوری ساخت ماهواره‌های مخابراتی در کشور تولید شده و از آن بعنوان نسخه آزمایشی اول از مجموعه ماهواره‌های منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی یاد می‌شود.

** پدیدار شدن طلیعه دستیابی به مدار ژئو

با آغاز به کار دولت سیزدهم، جلسات شورای عالی فضایی پس از ۱۰ سال تعطیلی این شورا مجددا به روال عادی برگزاری خود بازگشته و جلسات این شورا به ریاست سید ابراهیم رئیسی و با حضور اعضای این شورا برگزار می‌شود که یکی از نخستین مصوبات این جلسات، تاکید بر ضرورت دستیابی جمهوری اسلامی ایران به مدار ۳۶ هزار کیلومتری یا همان مدار GEO در افق ۱۴۰۴ است.

با پرتاب روز جاری ماهواره‌بر سیمرغ و قرار دادن محموله در مدار بیضی‌شکل که یکی از ضرورت‌های دستیابی به مدار GTO و پس از آن مدار GEO است، می‌توان گفت نخستین طلیعه از دستیابی ایران به مدار ۳۶ هزار کیلومتری در آینده پدیدار شده است که با اقدامات تکمیلی و توسعه ماهواره‌برهای مناسب جهت رسیدن به این مدار، باید نسبت به دستیابی جمهوری اسلامی ایران به مدار ژئو در سال‌های آینده خوش‌بین و امیدوار بود.