کوهنوردی در زمستان؛ آوار بهمن و سقوط در صعود

صعود به ارتفاعات برای کوهنوردان و صخره‌نوردان، کاری فراتر از یک ورزش یا حرفه است؛ آنها به این کار عشق می ورزند؛ دوست دارند ارتفاعات مختلف در ایران زمین را در چهار فصل سال بیازمایند و تجربه کسب کنند؛ وجود رشته کوه های البرز و زاگرس و قلل مرتفع در نقاط مختلف کشور مزید بر علت شده تا دوستداران این دو رشته ورزشی همواره در تکاپوی تجربه اندوزی در صعود به ارتفاعات باشند.

با وجود این علاقه‌مندی، آنچه کوهنوردی را بخصوص در فصول سرد سال خطرپذیر کرده، سقوط بهمن و بی توجهی کوهنوردان به هشدارهای نهادهای امدادگر در زمان بارش های زمستانی است که آنان را از فکر صعود باز نمی‌دارد و به همین دلیل هر از چند گاهی بخصوص در فصل زمستان که ارتفاعات برفی می شود، شاهد مرگ دلخراشی برخی از این ورزشکاران به دلیل سقوط بهمن هستیم.

کابوس مرگ در آلپ ایران

در نخستین جمعه آخرین ماه پاییز، یک تیم ۹ نفره کوهنوردی که همگی کوهنورد حرفه‌ای شناخته می شدند، بعد از صعود به «سن بران» مرتفع‌ترین قله اشترانکوه و در مسیر برگشت گرفتار بهمن شدند؛ هرچند گروه امداد و نجات توانست چهار نفر از آنان را نجات دهد اما پنج نفرشان زیر آوار بهمن جان خود را از دست دادند و دو روز طول کشید تا جنازه‌های آنان در دامنه کوه پیدا شود.

اشترانکوه از قله‌های جذاب برای کوهنوردان است که در رشته کوه زاگرس در محدوده شهرستان ازنا در استان لرستان واقع شده و با ارتفاع ۴۱۵۰ متر از قلل مرتفع ایران به شمای می آید؛ کوهنوردان آن را آلپ ایران می‌نامند و بر این باورند که به دلیل طبیعت وحشی کوه، صعود به قله‌های در فصول سرد سال دشوار است و کوهنورد نیاز به مهارت زیادی دارد.

اینکه چرا به آن اشترانکوه می گویند، به دلیل وجود قله‌های هشت گانه در این مکان است که مانند کاروانی از شتر به ردیف قرار گرفته اند. این کوه که جوان که حدود ۳۰ میلیون سال سن دارد و در همه فصول سال برای کوهنوردان و دوستداران طبیعت جذاب است اما در فصول زمستانی برای کوهنوردانی که می خواهند، صعود در زمستان را تجربه کنند، احتیاط زیادی برای این کار نیاز است زیرا هر لحظه ممکن است با سقوط بهمن جان کوهنورد به خطر بیفتد؛ موضوعی که در سال های اخیر نه تنها در اشترانکوه بلکه در قلل دیگر از جمله توچال نیز تکرار شده است.

سقوط بهمن در توچال با ۱۲ فوتی

پنج دی ماه ۱۳۹۹ سقوط بهمن در ارتفاعات شمال تهران خبرساز شد؛ عملیات جست و جو سه روز به طول انجامید و در نهایت اجساد ۱۲ کوهنورد پیدا شد. این کوهنوردان در حالی اقدام به صعود به ارتفاعات البرز کرده بودند که هلال احمر پیش از آن به دلیل بارش های زمستانی نسبت به صعود به ارتفاعات هشدار داده بود.

در این حادثه ۱۴ کوهنورد نجات یافتند؛ تعدادی از گم‌شده‌ها که خانواده‌هایشان اعلام مفقودی کرده بودند هم پیدا شده و به خانه برگشتند اما در نهایت ۱۲ کوهنورد راهی دیار ابدی شدند.

توچال نیز از مناطق کوهستانی جذاب برای کوهنوردان به شمار می رود که قله ای به ارتفاع سه هزار و ۹۶۲ متر دارد و در همه فصول سال میزبان اقشار مختلف مردم از جمله کوهنوردان و صخره نوردان است. اگرچه تا پیش از سقوط بهمن در دی ماه ۹۹ حوادث مشابهی در دامنه این کوه رخ نداده بود اما این اتفاق نشان داد که حادثه خبر نمی‌کند. حتی یک ماه بعد از این حادثه، خبر رسید که ۶ کوهنورد که به قله این کوه صعود کرده بودند، مسیر بازگشت را گم کردند و توسط نیروهای امدادی نجات یافتند.

تهران در صدر حوادث کوهستان

بر اساس اطلاعات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر، استان تهران در صدر استان‌های پرحادثه کشور در حوزه کوهستان قرار دارد و پس از آن، دو استان مازندران و گیلان حادثه‌خیزترین استان‌ها در حوزه کوهستان به شمار می روند.

بررسی ها نشان می‌دهد که بیش از ۴۰ درصد حوادث کوهستان مربوط به سقوط از ارتفاع است، ۲۷ درصد به مفقودی در کوهستان اختصاص دارد و بقیه به بیماری های ناشی از صعود و یسایر موارد امدادی باز می گردد.

سازمان امداد و نجات هلال احمر تاکید دارد که شهروندان می بایست پیش از صعود به مناطق کوهستانی از وضعیت آب و هوا اطلاع یابند و به هشدارهای سازمان‌های امدادی و سایر ارگان‌های مربوطه توجه کنند تا شاهد کاهش آسیب‌دیدگان در حوزه کوهستان باشیم.

در زمان بروز حادثه در کوهستان چه باید کرد؟

با توجه به اینکه وقوع بهمن و حوادث مشابه در کوهستان قابل پیش بینی نیست، بهترین کار در زمان شدت گرفتن بارش ها و نیز فصول سرد سال، پرهیز کوهنوردان و صخره نوردان از صعود به ارتفاعات است که حوادث پیش آمده نشان می دهد که برخی افراد به این هشدارها بی توجهی می کنند؛ از این رو پیشنهاد این است که افرادی که به طور مستمر قصد صعود به ارتفاعات را دارند، آموزش های اولیه امدادی را در زمان بروز بحران بدانند.

دکتر نواب شمس پور مدیر کل آموزش های همگانی جمعیت هلال احمر در این باره به خبرنگار اجتماعی ایرنا گفت: یکی از آسیب های وارده در زمان صعود به ارتفاعات، آسیب های ناشی از سرمازدگی است که باید رفع آن فوراً با نیروهای امدادی تماس بگیرید و اگر فرد هوشیاری داشته و مشکلی در آشامیدن مایعات ندارد، با نوشیدنی گرم، دمای بدن وی را تا زمان رسیدن نیروهای کمکی حفظ کنید.

وی با بیان اینکه باید از قراردادن فرد در معرض سرما جلوگیری شود و درجه حرارت بدن نیز باید به آرامی بالا برود، افزود: آسیب های سرمایی بیشتر درقسمت هایی مانند گوش ها، بینی، صورت، دست و انگشتان رخ می دهد.

شمس پور با یادآوری اینکه کوهنوردی از ورزشهایی است که فرد در تماس مستقیم با سرما ، رطوبت و باد بوده و همواره در معرض سرمازدگی است، اظهار داشت: توانایی بدن در مقابله با سرما بسیار کمتر از توان آن برای مقابله با گرما است و در واقع روش اصلی برای گرم نگه داشتن بدن استفاده از لباس و پوشش مناسب است. علاوه بر این عواملی مثل ارتفاع، خستگی, تغذیه نامناسب،کم آبی، سابقه بیماری های زمینه ای، مصرف داروهای خاص، نامناسب بودن لباس و پوشش فرد و عوامل مختلف دیگری نیز باعث مستعد شدن فرد به کاهش درجه ی حرارت بدن و آسیب های ناشی از آن خواهد بود .

وی خاطر نشان کرد: بی تحرکی برای مدت طولانی، سردی هوا، رطوبت بالا، وزیدن باد و خیس بودن لباس ها، گرفتار شدن در بهمن نیز باعث مستعد شدن فرد و بروز سریع تر و شدیدتر آسیب های ناشی از سرما خواهد شد.

مدیر کل آموزش های همگانی هلال احمر این نکته را گفت که در زمان وقوع حادثه در مناطق کوهستانی ضمن تلاش برای حفظ دمای بدن فرد آسیب دیده، باید از تماس بیشتر فرد با سرما جلوگیری شود تا نیروهای امدادی بتوانند خود را به منطقه خطر برسانند.